Tot twintig jaar geleden was Stari Bar, gelegen in het zuiden van Montenegro, compleet uitgestorven. Pas na een verwoestende aardbeving in 1979 werd begonnen aan de renovatie en restauratie van de stad. Vandaag de dag is er veel te zien. Lopend tussen de ruïnes, met het getsjirp van krekels en geritsel van hagedisjes op de achtergrond, wordt de complexe geschiedenis van Montenegro overduidelijk. Ottomaanse (Turkse), Romeinse en Venetiaanse invloeden komen in deze oude stad op bijzondere wijze samen. Stari Bar ís niet alleen oud, het ademt oudheid. Het is overal zicht- en voelbaar.
De ruïnes van Stari Bar
In tegenstelling tot de meeste stadjes in deze omgeving, gebouwd aan de kust, ligt het oude Bar 4 kilometer landinwaarts. Stari Bar werd hier, aan de voet van de bergrug Rumija, uit strategisch oogpunt gebouwd. Gelegen op een grote rots, aan drie kanten omgeven door hoge bergen en aan de westzijde beschermd door wallen en moerasgrond, diende de omgeving als natuurlijke barrière tegen de vijand.
De dikke, op sommige plekken scheefgezakte muren, het groen op en tussen de ruïnes, de resten van Latijnse geschriften uitgehakt op rotsblokken. Ze dragen bij aan de sfeer en het unieke karakter van deze plek. Zelfs een slang op het eeuwenoude, gehavende pad draagt zijn steentje bij. Een steile trap brengt je over afgesleten stenen boven op de oude stadsmuren. Vanaf daar heb je een prachtig uitzicht over het de bergen, olijfgaarden en het moderne, aan zee gelegen nieuwe Bar. Een schril contrast met de ruïnes van het rustieke, oude Bar. De kinderen vermaken zich hier prima, ze spelen verstoppertje in de geheime gangen en wanen zich even echte ridders en prinsessen.
Olijven
Aan de oude smalle klinkerweg naar boven, richting de toegangspoort van het oude Bar, zijn tegenwoordig sfeervolle barretjes en restaurantjes te vinden die naast een verkoelend drankje een prachtig uitzicht op de ruïnes bieden. Hier zijn ook verscheidene souvenirwinkeltjes te vinden, waar voornamelijk olijfolie verkocht wordt. Het is heel normaal om daar een shotje olijfolie aangeboden te krijgen, iets wat ze hier elke morgen blijken te drinken om het lichaam gezond en vitaal te houden. Het brengt een tegenstrijdig gevoel met zich mee wanneer ik het gladde vettige goedje, overigens heel vol en wat zoetig van smaak, in één keer achter over sla. Termen als laxeermiddel en diarree schieten door mijn hoofd, maar gelukkig blijft het bij gedachten. De kinderen slaan even een rondje over…
Het voorgaande verhaal is heel logisch als je weet dat Bar bekend om zijn olijfolie, de Barska Zutica, gemaakt van de autochtone gele olijven uit Bar. De vele olijfgaarden in dit gebied, met veelal bomen van meer dan 1000 jaar oud, sieren hier het bergachtige landschap. Eén boom, net buiten het oude Bar, steekt er met kroon en takken boven uit: Stara Maslina. Met een leeftijd van 2240 jaar een monument van Moeder Natuur te noemen. De voor olijfbomen zo karakteristieke grillige stam, in dit geval met een volume van maar liefst 10 kubieke meter, is in al die jaren uitgegroeid tot een waar kunstwerk waarop de mooiste vormen en lijnen te aanschouwen zijn.
Naast olijven heeft deze imposante boom in het plaatsje Mirovica nog meer goeds gebracht: volgens een legende werden hier familieruzies uitgepraat en bijgelegd. Terwijl een schildpad rustig rondwandelt in het gras onder de groen-witte bladeren, waartussen de laatste zonnestralen van de dag schitteren, is goed te begrijpen waarom. Wat een rust en wat een sereniteit straalt deze oude ziel uit. Indrukwekkende plek voor jong en oud.
Meer van Shkodër
De eerder genoemde imposante bergketen Rumija, beschermde het oude Bar tegen vijanden vanuit het Noorden. Maar deze bergrug scheidt ook de zoute Adriatische zee waaraan Bar ligt, van het zoete water in het meer van Shkodër. Met een lengte van 50 kilometer en een breedte van 14 kilometer, mag dit meer zich het grootste meer van de Balkan én een van de grootste meren van Europa noemen. Daarnaast mag het zich ook tot een van de grootste vogelreservaten van Europa rekenen. Het is het leefgebied van onder andere 160 zeer zeldzame Kroeskoppelikanen (Dalmatische Pelikaan). Schuw als ze zijn, is de kans erg klein dat je deze prachtige vogels ook daadwerkelijk spot. Ook wij hebben deze keer geen geluk helaas. Anders is dat met de vele Aalscholvers, die in groten getale de kale bomen langs de waterkant op indrukwekkende wijze bezetten.
Het meer, dat vroeg een baai in de Adriatische Zee was, werd door aardverschuivingen bijna volledig afgesloten van de zee. Doordat het water in het meer van toen langzaam veranderde van zout naar zoet, vroeg dat wonderlijke aanpassingen van de flora en fauna in dit gebied. Zo leeft er in het meer nog altijd een bijzonder sardiensoort, dat zich volledig aangepast heeft aan het huidige zoete water. Omdat het meer nog verbonden is met de zee, via de Bojanarivier, komen hier ook nog zoutwater vissen voor. Bijzonder en uniek is ook de Kasoronja, familie van de waterkastanje. Deze groene waterplant met eetbare zaden, groeit sierlijk uit de diepte omhoog en komt alleen hier in het meer van Shkodër voor. Een mooi gezicht in het heldere water.
Indrukwekkende boottocht
Aan het meer zijn pittoreske, kleurrijke vissersdorpjes te vinden, waar de inwoners met grote netten hun inkomen proberen te vangen in het meer. Omdat het meer vrij ondiep is kan het regenwater in de winter geen kant op, wat een groot oppervlakteverschil oplevert: van 350 vierkante kilometer in de zomer tot 500 vierkante kilometer in de winter. Daardoor verdwijnen sommige van deze dorpen in de natte maanden deels onder water. Bizar.
Dit prachtige watergebied lijkt in niets op de Mediterrane kust, terwijl het toch maar een tunnel van enkele kilometers is die de twee met elkaar verbindt. Karstgebergte, natuurlijk bronnen, het heldere water, eilandjes en mooie strandjes. Dat is wat dit gebied te bieden heeft. En met een rijk historisch cultureel erfgoed, zoals fortificaties, kloosters en een eigen Alcatraz, een unieke plek in Montenegro. En wat is er nou fijner dan de zon en wind te voelen op je huid terwijl je met je gezin geniet van deze prachtige omgeving? Juist: een duik nemen in het verkoelende, heldere water van dit schitterende meer!
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met TUI.
Benieuwd wat je nog meer kunt doen met kinderen in Montenegro? Voor Reistipsmetkids schreef ik een gastblog over 8 gave gezinsuitjes in Montenegro.
Tekst en fotografie: 4kidsopreis
